سندروم متابولیک چیست که امروزه یک سوم افراد بالغ در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا به آن مبتلا هستند؟! این سندرم تشکیل شده از مجموعه بیماری هایی است که در طولانی مدت می توانند سبب بروز عواملی مانند بیماری های قلبی، سکته، دیابت و… شوند. این بیماری علائم مختلفی مانند فشار خون، قند خون، تری گلیسیرید بالا، کبد چرب و… دارد. مهم ترین دلیل ایجاد سندروم متابولیک چاقی می باشد؛ شما می توانید به راحتی با رعایت نکاتی مانند داشتن فعالیت فیزیکی، کاهش وزن، استفاده از داروهای مخصوص و انجام عمل های لاغری مانند جراحی بای پس معده وزن خود را کاهش دهید و از عوارض آن رهایی پیدا کنید.
متابولیک چیست؟
سندرم متابولیک (Metabolic syndrome)، مجموعه ای از خطرات و علائم است که ریسک ابتلا به بیماری های جدی مانند دیابت نوع 2، بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی و… را افزایش می دهد. اگر از بین موارد زیر به بیش از 3 مورد مبتلا هستید، احتمال داشتن سندرم متابولیک در شما زیاد است.
- چربی دور شکم و چاقی سیب شکل
- افزایش قند خون
- افزایش تری گلیسیرید
- کاهش HDL خون
- افزایش فشار خون
هر یک از این موارد به تنهایی نشانه سندرم متابولیک نیستند؛ ولی نشان دهنده احتمال ایجاد بیماری هایی نظیر بیماری قلبی عروقی می باشند.
علائم سندرم متابولیک چیست؟
این بیماری علائم دقیق و مشخصی ندارد؛ اما می توانید با توجه به تغییرات ایجاد شده در بدن، به وجود آن پی ببرید. از جمله علائمی که به تشخیص آن کمک می کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاری دید
- داشتن اضافه وزن زیاد در ناحیه شکم و پهلو
- مقاومت به انسولین
- فشار خون بالا به طور مداوم (90/140)
- کبد چرب
- داشتن تری گلیسیرید بالا و چربی خوب پایین
- آپنه خواب
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- سایز شلوار بیشتر از 40، به نوعی دور کمر بیشتر از 110 برای آقایان و بزرگتر از 89 برای خانم ها
- تشنگی و نیاز مداوم به دستشویی رفتن
- سردرد و سرگیجه
- داشتن چربی شکم با وجود لاغر بودن
- درد قفسه سینه یا تنگی نفس
- ایجاد لکه های تیره روی پوست به خصوص در محل چین ها با تعرق زیاد
- رشد زیاد موهای زائد
- کاهش حس دست و پاها
- آسیب شبکیه
- زانتوما
- اختلال نعوظ در آقایان
- اختلالات رشد کودکان
- ضعف عضلانی
- تغییر در رنگ پوست
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها
- دل درد
- خستگی
علت ایجاد سندروم متابولیک چیست؟
اگر می خواهید بدانید علت ایجاد سندروم متابولیک چیست، باید بگوییم این بیماری به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم ترین آنها چاقی می باشد. در ادامه به بررسی برخی از علت های ایجاد آن می پردازیم.
- چاقی و اضافه وزن: چاقی همانطور که یکی از علائم سندرم متابولیک می باشد، دلیل ایجاد آن نیز است. نتیجه تحقیقات برای پیدا کردن ارتباط چاقی و سندروم متابولیسم نشان می دهد که هرچه چربی های اطراف شکم و معده بیشتر باشند، احتمال ابتلا به این بیماری نیز زیادتر می شود.
- مقاومت به انسولین: سندرم متابولیک ارتباط نزدیکی با اختلال مقاومت به انسولین دارد. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که بدن نمی تواند به طور موثر از انسولین استفاده کند.
- دیابت: اگر خانم بارداری مبتلا به دیابت نوع 2 باشد یا افرادی از خانواده با این بیماری درگیر باشند، احتمال ابتلا به سندرم متابولیک در او زیاد است.
- نژاد و جنسیت: اقایان سفید پوست و بانوان سیاه پوست بیشتر احتمال ابتلا به این سندرم را دارند. همچنین اسپانیایی ها و آسیایی ها بیشتر در خطر این بیماری هستند.
- سن: خطر ابتلا به این سندرم با افزایش سن، زیادتر می شود.
- اختلال عملکردی اندام ها: اگر اندام های بدن به درستی کار نکنند، احتمال این سندرم افزایش پیدا می کند.
- اختلال عملکردی میتوکندری: میتوکندری بخشی از سلول است که تولید انرژی می کند. اگر این بخش دچار جهش شود، می تواند انرژی بیش از نیازی تولید کند.
از دیگر مواردی که سبب افزایش احتمال این سندروم می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف الکل
- تغذیه نامناسب
- سیگار کشیدن
- عدم فعالیت بدنی مناسب
- فشارخون بالا
- اختلال چرخه خواب
- استرس
- داشتن BMI بیشتر از 25
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- سنگ های صفراوی کلسترولی و لیپودیستروفی
- یائسگی
تشخیص این سندرم چگونه است؟!
با دیدن علائم سندرم متابولیک، نیاز است به یک پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص آزمایشاتی تحت عنوان آزمایش CMP از شما می گیرد که متوجه شود آیا مبتلا به این سندرم هستید یا نه. این آزمایشات که در سطوح مختلفی انجام می شوند، شامل موارد زیر هستند.
- اندازه گیری دور کمر: داشتن دور کمر بیشتر از 100 در آقایان و بیشتر از 88 در خانم ها، احتمال این سندرم را افزایش می دهد.
- آزمایش تری گلیسیرید خون: تری گلیسیرید بیشتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر، یک نشانه سندرم متابولیک می باشد.
- تست کلسترول: سطح HDL بیشتر از 40 در آقایان و بالاتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر در خانم ها، زنگ خطری برای این بیماری است.
- بررسی فشار خون: فشار خون سیستولیک در محدوده ۱۳۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر و فشار خون دیاستولیک ۸۵ میلی‌متر جیوه یا بیشتر، باعث افزایش احتمال این بیماری می شود.
- آزمایش قند خون: سطح گلوکز بیشتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر به صورت ناشتا، دیگر عامل این بیماری است.
راه های پیشگیری و درمان سندروم متابولیک
با توجه به افزایش چشمگیر این بیماری، حال که متوجه شدید علائم سندروم متابولیسم چیست و با خطرات و آسیب های آن نیز آشنا شدید، نیاز است با بهبود سبک زندگی، از ایجاد آن جلوگیری کرده یا به فکر درمان آن باشید. در ابتدا سعی می کنیم با اصلاح سبک زندگی و ایجاد تغییراتی در آن، این سندرم خطرناک را درمان کنیم. اگر این روش ها کارساز نبود به سراغ روش های دارویی و جراحی می رویم. در ادامه توضیحی در مورد هر روش بهبود سندرم متابولیسم می دهیم.
- فعالیت بدنی منظم: متخصصان توصیه می کنند برای جلوگیری از ایجاد این بیماری، حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی منظم مانند پیاده روی تند در طول روز داشته باشید.
- کاهش وزن: کاهش هفت تا ده درصد وزن بدن، در جلوگیری از بیماری های مختلف بسیار تاثیرگذار است.
- رژیم غذایی سالم: رژیم های غذایی سالم مانند مدیترانه ای بر روی میوه، سبزیجات، غلات کامل با فیبر بالا تاکید داشته و از مصرف قند، نمک، چربی و الکل در مقدار بالا شما را منع می کنند.
- توقف مصرف سیگار: قطع مصرف سیگار، سلامت فرد را در تمام حوزه ها افزایش داده و از بروز بیماری های مختلف جلوگیری می کند.
- کاهش و کنترل استرس و اضطراب: فعالیت بدنی، عبادت، یوگا و… می تواند به بهبود استرس های زندگی شما کمک کند.
- استفاده از دارو: اگر روش های قبلی به شما در بهبود سندرم متابولیک کمک نکرد، دکتر به شما داروهایی برای بهبود کلسترول بد بالا خون، کاهش کلسترول خوب بدن، تری گلیسیرید زیاد، فشار خون، دیابت و… می دهد.
- جراحی کاهش وزن: اگر شما قادر به کاهش وزن با ورزش و رژیم غذایی نیستید، می توانید از جراحی های لاغری مانند بای پس معده کمک بگیرید.
عوارض متابولیسم بالا چیست؟
برخی از عوارض بیماری متابولیسم موارد زیر می باشد:
- سندرم متابولیک باعث افزایش فشار خون می شود.
- سندروم متابولیک باعث تجمع چربی در کبد می شود
- آپنه خواب ایجاد می کند که منجبر به خستگی در طول روز و خطر عوارض قلبی و متابولیک را افزایش می دهد.
- برای زنان باردار مبتلا به سندروم متابولیک بسیار خطرناک است و در معرض خطر بیشتری از عوارض بارداری شامل دیابت بارداری، عوارض مادر و جنین و… هستند
کلام آخر
سندروم متابولیک چیست؟ این سندرم تشکیل شده از بیماری هایی نظیر فشار خون، قند خون، چاقی شکم و… می باشد که به مرور زمان احتمال خطرات قلبی عروقی، سکته مغزی، دیابت 2 و غیره را افزایش می دهد. برای تشخیص این سندرم می توانید از نشانه های آن مانند HDL پایین، تاری، خستگی و ضعف، فشار خون، کبد چرب، کاهش احساس در دست و پاها و… استفاده کنید. همچنین با استفاده از آزمایش هایی مانند آزمایش قند، تری گلیسیرید، دور شکم و نظیر آنها نیز این سندرم مشخص می شود.
موارد مختلفی مانند داشتن دیابت، تغذیه نامناسب، کم تحرکی، مصرف الکل و سیگار و… افزایش احتمال این سندروم را به همراه دارد و شما می توانید با بهبود سبک زندگی و رژیم غذایی از بروز آن پیشگیری کنید. اگر رژیم های مختلف و ورزش را امتحان کردید، اما باز هم نتوانستید به وزن ایده آل خود برسید، می توانید با مراجعه به یک جراح لاغری به سرعت وزن کم کرده و از عوارض خطرناک چاقی رهایی یابید. اما توجه داشته باشید هر عمل جراحی، عوارضی نیز به همراه دارد. برای کاهش این خطرات و آسیب ها باید به دکترهای متخصص و با سابقه مانند دکتر فاضل اعلمی مراجعه کنید.
سوالات متداول
متابولیک یعنی چه؟
سندرم متابولیک نوعی بیماری است که با چاقی، فشار خون بالا، سطوح پایین کلسترول HDL و مقاومت به انسولین مشخص می شود.