آپنه خواب چیست؟ sleep apnea بیماری است که فرد هنگام خواب در نفس کشیدن دچار مشکل می شود؛ به طوری که به صورت مقطعی و در چند ثانیه، اکسیژنی به بدن نمی رسد. کاهش سطح اکسیژن سبب فشار به ریه ها و قلب شده و بیماری هایی چون نارسایی قلب، دیابت، فشار خون و غیره را به همراه دارد. نوع انسدادی یکی از رایج ترین انواع آپنه خواب محسوب می شود که مهم ترین دلیل ایجاد آن، چاقی است. برای درمان آپنه خواب انسدادی، راه های مختلف کاهش وزن مانند رژیم لاغری، مراجعه به جراح چاقی و… وجود دارد که می توانید آن ها را امتحان کنید.
تعریف آپنه خواب
آپنه خواب (Sleep Apnea) بیماری است که در آن، تنفس فرد در خواب دچار اختلال می شود. در این حالت بین دم و بازدم شخص تا چندین ثانیه فاصله افتاده و نفس کشیدن او، به صورت نامنظم انجام می شود. آپنه خواب با خروپف های بلندی همراه بوده و فرد از تنگی نفس یا سروصدا ناشی از آن، بیدار می شود. آپنه خواب به طور مکرر برای بیمار پیش می آید و از کیفیت خواب او می کاهد؛ در نتیجه فرد در طول روز دائما احساس خستگی می کند.
اگر تمایل به دریافت اطلاعات بیشتر در مورد خدمات کلینیک دکتر اعلمی دارید میتوانید از راه های ارتباطی زیر استفاده نمایید. با پر کردن فرم زیر در کمترین زمان ممکن کارشناسان کلینیک دکتر اعلمی با شما تماس خواهد گرفت.
انواع آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:
1. آپنه خواب انسدادی
آپنه خواب انسدادی (OSA) شایع ترین نوع آپنه است که در آن مجرا تنفسی فوقانی، به طور کلی یا نیمه، بسته شده و به شما اجازه نفس کشیدن نمی دهد. این حالت ممکن است به طور مکرر در شب انجام شده و باعث شود دیافراگم و عضلات ریه شما به درستی کار نکنند. OSA سبب می شود تنفس شما با صدا، خرناس، حرکات تند و سریع بدن همراه باشد که ممکن است در خواب شما متوجه آن نشوید. با کاهش اکسیژن در بدن نیاز ارگان های حیاتی برطرف نشده و قلب به صورت نامنظم تپش پیدا می کند.
این بیماری در افرادی که چاق هستند، دارای گردنی ضخیم و راه های هوایی، گلو یا دهانی کوچک می باشند، دیده می شود. همچنین افرادی که لوزه ، زبان و بافت پشت گلویشان بزرگ است یا دچار انحراف بینی هستند نیز مستعد آپنه خواب انسدادی هستند.
2. آپنه مرکزی خواب
در آپنه خواب مرکزی (CSA)، راه های تنفسی گرفته نمی شوند؛ بلکه فرد تلاشی برای نفس کشیدن نمی کند! در این نوع از آپنه، عملکرد مغز با مشکل روبرو شده و به عضلات دستور تنفس نمی دهد. آپنه مرکزی به دلیل آسیب به ساقه مغزی که مسئول ارسال دستور نفس کشیدن در انسان است، ایجاد می شود.
3. آپنه ترکیبی خواب
اگر بخواهید بدانید بدترین نوع آپنه ی خواب چیست، بدون شک می توان به آپنه ترکیبی اشاره کرد. در این نوع، شما دو آپنه پیش را به طور همزمان تجربه می کنید. این بیماری در افراد بالا 65 سال و چاق بیشتر دیده می شود. همچنین احتمال بروز آن در آقایان زیادتر است. آپنه ترکیبی معمولا با بیماری های دیگری مانند موارد زیر، همراه است:
- نارسایی کلیه
- آسیب به مغز
- بیماری های عصبی مانند پارکینسون، آلزایمر، اسکلروز
- نارسایی احتقانی قلب
علائم آپنه خواب
از جمله نشانه های آپنه خواب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نفس نفس زدن در هنگام خواب
- تکرر ادرار در طول شب
- خشکی دهان و گلو هنگام بیدار شدن
- بی میلی جنسی
- پریدن از خواب به صورت ناگهانی و احساس خفگی داشتن
- خرناس کشیدن
- خستگی و بی حالی در طول روز
- مشکل در یادآوری، توجه و تمرکز بعد از بیداری
- تحریک پذیری و عصبانیت
- تعریق شبانه
- سوزش سردل
- بی خوابی در شب
- افزایش سریع وزن
- دندان قروچه در خواب
تشخیص آپنه خواب
اگر متوجه شدید که علائم آپنه خواب را دارید، نیاز است که به یک متخصص مراجعه کنید تا در صورت تشخیص و تایید آن، بتواند نوع و شدت آن را شناسایی کند. برای مشخص کردن این بیماری، یکی از دو آزمایش زیر انجام می شود.
1. پلی سومنوگرافی (PSG)
در این آزمایش جامع، نیاز است یک شب را در آزمایشگاه خواب تحت نظر تکنسین بخوابید، تا عملکرد عوامل زیر، در شما ارزیابی شود.
- سطح اکسیژن خون
- عملکرد الکتریکی مغز
- حرکات چشم
- الگو تنفس
- جریان هوا
- ضربان قلب
- فعالیت های عضلانی
2. تست خواب خانگی (HST)
در این تست تشخیص، شما شب با حسگرهایی روی سر، انگشتان دست و قفسه سینه که هرکدام وظایفی دارند، می خوابید. حسگرهای روی مغز، زمان به خواب رفتن و امواج مغزی را اندازه می گیرند. حسگرهای روی انگشتان، سطح اکسیژن خون و روی قفسه سینه، ضربان قلب را محاسبه می کنند. تست خواب خانگی نسبت به پلی سومنوگرافی ضعیف تر بوده و موارد کمتری را اندازه گیری می کند. این تست برای افرادی با مشکلات بی خوابی، سندرم پای بی قرار، اختلالات ریتم شبانه، پاراسومنیا، نارکولپسی و حتی آپنه خواب مرکزی، مناسب نیست.
علت آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب به خصوص نوع انسدادی آن، در هر سن و سالی امکان وقوع دارد اما بعضی عوامل، مانند موارد زیر، احتمال و شدت آن را افزایش می دهند.
- چاقی و بسته شدن مجاری تنفسی
- دهان و نای کوچک
- کشیدن سیگار
- افزایش سن
- یائسگی در بانوان
- استفاده از الکل و آرامبخش
- وجود مشکل در تنفس با بینی
- نارسایی احتقانی قلب
- احتمال بالاتر در آقایان
- سابقه خانوادگی
در آپنه مرکزی نیز عوامل زیر، باعث افزایش احتمال وقوع آن می شود.
- داروهای ضد درد، افیونی
- سکته مغزی
- احتمال وقوع بیشتر در آقایان
- افراد میانسال و مسن
- نارسایی احتقانی قلب
عوارض بیماری آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب در طولانی مدت دارای عوارض زیادی بوده و بیماری های زیادی برای فرد به وجود می آورد. از جمله آسیب های آن، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد
- بدخلقی در طول روز
- خستگی و خواب آلودگی
- حافظه ضعیف
- مشکلات خواب
- فشارخون
- نارسایی قلبی
- دیابت نوع 2
- سندرم متابولیک
- مشکلات کبدی
- خروپوف
درمان خانگی آپنه خواب
اگر آپنه با بیماری های زمینه ای همراه باشد، ابتدا باید آن ها را درمان کنید. اما می توان چند روش محافظه کارانه را برای درماناین بیماری به کار برد:
- کاهش وزن
- ترک مصرف الکل
- عدم استفاده از سیگار و دخانیات
- خوابیدن به پهلو
- عدم مصرف قرص های خواب آور
- استفاده از اسپری بینی و نوار تنفسی در صورت داشتن بیماری سینوسی یا گرفتگی بینی
- مصرف داروهای بهبود آپنه مانند استازولامید، تئوفیلین و داروهای آرام بخش
- ورزش
از دیگر روش های بهبود آن، روش مکانیکی است که در آن از یک ماسک اکسیژن در زمان خواب استفاده کرده تا جریان هوا مثبتی ایجاد کنند. هرچند که استفاده نادرست و کنار گذاشتن PAP باعث برگشت آپنه خواب می شود. از دستگاه های مخصوص این کار می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- Auto Bi-Level pap یا CPAP
- (Adaptive Servo-Ventilation (ASV
- Auto CPAP
- PAP Bi-Level
دیگر راهکارهای درمان این بیماری به شرح زیر است:
- دستگاه جلو آورنده فک پایین: این دستگاه مخصوص افراد با آپنه متوسط بوده و فک پایین را جلو می آورند تا از انسداد مسیر هوایی جلوگیری کنند.
- محرک عصب هیپوگلوسال: این دستگاه در زیر پوست در گردن و بین دو دنده قرار گرفته و از فاصله دور روشن و خاموش می شود. با هر نفس، عصب هیپوگلوسال تحریک شده و زبان از مجرای تنفسی جدا شده تا مسیر هوا باز شود.
- جراحی: عمل های جراحی مخصوص افرادی بوده که بافت زیاد و بد شکلی دارند که باعث ایجاد آپنه در آنها می شود. در این روش، عمل های مختلفی مانند جراحی بینی، جلو آوردن فک پایین یا بالا، برداشتن لوزه، سومنوپلاستی و… انجام می شود.
- مصرف داروهای گیاهی: طب سنتی می تواند در این مورد به شما کمک کند. مصرف موادی مانند سیر، زنجبیل، دارچین، رازیانه، سنبل، نعنا، مصرف روزانه عسل، عصاره تخم کدو، دمنوش بهار نارنج، دمنوش سنبل الطیب و… می تواند موثر باشد. البته از تداخل داروهای طبیعی و شیمیایی غافل نشوید و حتما این مورد را با دکتر خود در میان بگذارید.
- دستگاه ونتیلاتور انطباقی: این دستگاه نحوه تنفس شما را متوجه شده و در حافظه خود ذخیره می کند. بعد از به خواب رفتن شما، از فشار هوا برای جلوگیری از وقفه در تنفس شما استفاده می کند.
سخن نهایی
آپنه خواب بیماری است که در آن تنفس فرد دچار مشکل شده و به طور موقتی قطع می شود. این بیماری در سه نوع انسدادی، مرکزی و ترکیبی بوده و امکان دارد چند بار در شبانه روز تکرار شود. آپنه خواب علائم و عوارض زیادی مانند سردرد، خستگی، بیماری قلبی، فشار خون، مشکلات کلیوی و… به همراه دارد که با درمان سریع آن، می توانید از بروز خطرات جدی جلوگیری کنید.
راه درمان آپنه خواب چیست؟ روش های درمان آپنه خواب شامل کاهش وزن، عدم مصرف دخانیات و الکل، بهبود شیوه زندگی، دستگاه جلو آورنده فک، عمل های جراحی مختلف و… هستند. با توجه به اینکه چاقی جزو علل ایجاد این بیماری است، یکی از راه های سریع درمان چاقی، جراحی لاغری است. برای داشتن عمل چاقی با کیفیت، بدون عوارض جانبی و در نتیجه خلاصی سریع از آپنه خواب، می توانید به دکتر فاضل اعلمی مراجعه کنید.
سوالات متداول
آپنه خواب چیست و چه علائمی دارد؟
آپنه خواب نوعی بیماری است که فرد در خواب دچار نفس تنگی می شود و با خروپوف و دندان قروچه همراه است.
درمان آپنه خواب چگونه است؟
روش هایی مانند جراحی، استفاده از دستگاه جلو آورنده فک پایین، مصرف داروهای گیاهی و … در درمان این بیماری موثر است.