التهاب معده چیست و چه علائمی دارد؟

مشکلات معده و دستگاه گوارش یکی از مواردی است که امروزه افراد زیادی را درگیر می کند و به سن و سال خاصی نیز محدود نمی شود. یکی از مهمترین بیماری های معده، ورم یا التهاب معده است که با نام گاستریت نیز شناخته می شود. این بیماری با شدت های مختلفی وجود دارد که با توجه به وضعیت بیمار، درمان های متفاوتی نیز  برای آن تجویز می شود. اما التهاب معده چیست و چه علائمی دارد؟

التهاب معده چیست؟

ورم معده یا گاستریت، یک اصطلاح برای گروهی از شرایط است که ویژگی های مشترکی دارند.  این مشکل که جزو شایع ترین بیماری های گوارشی محسوب می شود، ممکن است به صورت یکباره رخ دهد یا افراد به تدریج گرفتار آن شوند. در این بیماری، مخاط (پوشش داخلی معده) تحت تاثیر قرار گرفته و ملتهب می شود که ممکن است فرد احساس درد در معده داشته باشد و با درمان خانگی حالت تهوع و معده درد بخواهند خود را درمان کنند؛ اما بهتر است ابتدا به پزشک مراجعه شود تا علت درد خود را بشناسند.

انواع ورم معده

گاستریت یا التهاب معده، انواع مختلفی دارد. دلیل این دسته بندی، تفاوت در علل ایجادکننده التهاب معده است. یکی از دسته بندی های این بیماری، حاد یا مزمن بودن آن است. در حالت مزمن بیماری به آهستگی ایجاد و تا مدتی ادامه پیدا می کند. در حالت حاد نیز بیماری به صورت ناگهانی و برای مدت کوتاهی بروز می کند.

برخی از اشکال ورم معده فرسایشی محسوب می شوند؛ یعنی پوشش معده را از بین برده و منجر به زخم معده می شود.  با توجه به دلایل التهاب معده دسته بندی آن شامل موارد زیر است:

• گاستریت هلیکوباکترپیلوری

گاستریت هلیکوباکترپیلوری یا ایچ پیلوری، به دلیل یک باکتری با این نام ایجاد می شود و یکی از شایع ترین انواع گاستریت است. این التهاب یکی از علل زخم معده محسوب می شود که در صورت درمان نشدن، می تواند به صورت مادام العمر باقی بماند و ممکن است منجر به سرطان معده شود.

• گاستروپاتی واکنشی

این نوع از التهاب معده زمانی ایجاد می شود که پوشش معده در زمان طولانی با مواد تحریک کننده تماس پیدا کند. برخی از انواع داروهای مسکن که با نام داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی شناخته می شوند، الکل و صفرا جزو رایج ترین مواد تحریک کننده هستند.

گاستروپاتی واکنشی، مزمن است و ممکن است فرسایشی باشد.NSAID شایع ترین علت غیرعفونی زخم های گوارشی است که ممکن است باعث انسداد، خونریزی یا سوراخ شدن معده و روده کوچک شوند.

• گاستریت خود ایمنی

التهاب معده خود ایمنی هنگامی رخ می دهد که سیستم ایمنی به سلول های سالم در پوشش معده حمله می کند. این بیماری مزمن و غیر فرسایشی است و در افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی شایع تر است. بروز این بیماری با کمبود ویتامین B12 نیز مرتبط است.

• گاستروپاتی فرسایشی حاد

گاستروپاتی فرسایشی حاد، ممکن است در تماس با مواد تحریک کننده مانند NSAIDS، الکل یا کوکائین به وجود آید. یکی از انواع این بیماری، گاستریت استرسی است که باعث مشکلاتی مانند سوختگی یا جراحات شدید و بیماری های بحرانی می شود؛ این مشکلات در نهایت منجر به کاهش جریان خون به پوشش معده می شود.

کاهش جریان خون از عملکرد طبیعی مکانیسم های محافظتی معده جلوگیری کرده و باعث تماس اسید معده با پوشش معده و آسیب به آن می شود.

علائم التهاب معده چیست؟

نشانه های ورم معده می تواند در تشخیص بیماری تاثیر گذار باشد. برخی از علائم گاستریت شامل موارد زیر است:

• معده درد
• سو هاضمه
• سکسکه
• سوزش معده
• حالت تهوع
• گرفتگی و اسپاسم های دردناک معده
• حالت تهوع
• استفراغ
• مدفوع سیاه
• احساس پری در شکم پس از خوردن غذا
• کاهش وزن
• آروغ زدن
• ورم دیواره معده

علت التهاب معده چیست؟

ورم معده به دلایل مختلفی ایجاد می شود که برخی از آن ها شامل موارد زیر هستند:

عفونت باکتریایی

یکی از دلایل التهاب معده عفونت باکتریایی است که می تواند به دلیل انتخاب سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی نامناسب رخ دهد.

استفاده مکرر از داروهای مسکن

مسکن هایی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن در صورتی که به طور منظم استفاده شوند، می توانند باعث گاستریت حاد یا مزمن شوند. استفاده از این داروها ممکن است باعث کاهش ماده محافظت کننده از بافت پوششی معده را کاهش دهد.

افزایش سن، علت التهاب معده

با افزایش سن بافت معده سست و ضعیف می شود و سالمندان در معرض التهاب معده قرار می گیرند. همچنین شیوع بیماری هایی مانند  عفونت H، اختلالات سیستم ایمنی بدن و پیلوری در سالمندان بیشتر است.

استرس

استرس شدید، یکی از دیگر از عواملی است که می تواند باعث التهاب معده شود.

سایر بیماری ها

برخی از بیماری ها نیز می توانند باعث گاستریت شوند. برخی از این بیماری ها شامل کرون و سارکوئیدوز است.

تشخیص ورم معده چگونه است؟

ورم معده با روش های زیر تشخیص داده می شود:

بررسی بالینی توسط پزشک

برای تشخیص ورم معده ابتدا پزشک سوابق شخصی و خانوادگی فرد را بررسی کرده و به ارزیابی فیزیکی او می پردازد. همچنین ممکن است برخی از آزمایش ها را درخواست کند.

آزمایش خون

در برخی از موارد، پزشک درخواست آزمایش خون دارد. آزمایش های مختلفی ممکن است برای بیمار انجام شود. یکی از این آزمایش ها، برای تشخیص کم خونی است و آزمایش دیگر H. pylori، برای تشخیص عفونت باکتریایی انجام می شود. با آزمایش خون غربالگری نیز کم خونی های مزمن و خطرناک ردیابی می شود.

آزمایش مدفوع

آزمایش مدفوع نیز یکی از روش هایی است که برای تشخیص التهاب دیواره معده نیز درخواست می شود. وجود خون در مدفوع می تواند یکی از نشانه های گاستریت باشد.

انجام آندوسکوپی

یکی از روش های تشخیص ورم معده، آندوسکوپی است که در آن یک لوله نازک حاوی دوربین کوچک، از طریق دهان، وارد معده فرد شده و شرایط پوشش معده مورد بررسی قرار می گیرد. پزشک با کمک آندوسکوپی ورم معده، التهاب و میزان آن را بررسی کرده و در صورت نیاز بیوپسی انجام می دهد. در بیوپسی، نمونه کوچکی از بافت برداشته شده و برای تجزیه به آزمایشگاه فرستاده می شود.

درمان التهاب معده

درمان ورم معده با توجه به علل آن متفاوت است. برخی از این درمان ها شامل موارد زیر است:

داروهای آنتی بیوتیکی برای درمان پیلوری

برای درمان پیلوری، از داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها مانند آموکسی سیلین، کلاریترومایسین یا مترونیدازول استفاده می شود. بیمار باید داروها را طبق دستور پزشک معمولا هفت تا 14 روز استفاده کند.

درمان التهاب معده با داروهای توقف تولید اسید

داروهای مهارکننده پمپ پروتن قسمت هایی از سلول های تولید کننده اسید را کاهش می دهند. این داروها شامل لانسوپرازول، امپرازول، استروژن، رابپرازول، پنتوپرازول و … است. استفاده طولانی مدت از این داروها، ممکن است خطر شکستگی مچ، لگن و ستون فقرات را افزایش دهد که برای کاهش این خطر استفاده از مکمل های کلسیم توصیه می شود. همچنین برخی از داروها نیز به منظور کم کردن اسید معده، مورد استفاده قرار می گیرند.

داروی التهاب معده

از جمله داروهای دیگری که می تواند به درمان التهاب معده کمک کند، می توان به فاموتیدین، قرص دایجستیو و دایمیتیکون اشاره نمود.

درمان خانگی التهاب معده

درمان خانگی التهاب معده به شرح زیر است:

رژیم غذایی مناسب

یکی از روش های درمانی برای التهاب معده، در نظر گرفتن یک رژیم غذایی ضد التهابی است. لازم است از خوردن غذاهایی که التهاب معده را تشدید می کند پرهیز کنید. یکی از این غذاها، محصولات لبنی است که باید مصرف آن را محدود کنید. غذاهای شیرین، اسیدی و الکل نیز جزو مواردی هستند که باید از خوردن آن ها پرهیز نمایید.

استفاده از پروبیوتیک ها

پروبیوتیک‌ ها به بهبود هضم کمک می کنند و باعث حرکات منظم روده می شوند. مکمل های پروبیوتیک‌ باعث وارد کردن باکتری های خوب به دستگاه گوارش فرد شده و از گسترش هلیکوباکترپیلوری جلوگیری می کند.

استفاده از سرکه سیب

سرکه سیب باعث کاهش تولید اسید اضافی شکم می شود و در مواردی باکتری های موجود در معده را نیز ازبین می برد. با افزودن مقداری عسل به سرکه، می توانید پوشش آسیب دیده معده را تسکین دهید.

درمان التهاب معده با سیر

سیر خاصیت ضد قارچی و ضد میکروبی دارد و با کاهش گاز در معده، به مدییرت گاستریت کمک می کند.

کلم بروکلی

کلم بروکلی یکی از سبزی های مفید است که برای درمان خانگی التهاب معده به کار می رود. این سبزی، حاوی بسیاری از مواد ضروری است که علائم گاستریت را کاهش می دهد.

آب نارگیل درمان کننده ورم معده

آب یا شیر نارگیل علاوه بر تقویت سیستم ایمنی و کمک به بهبود بیماری، دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی بوده و به از بین بردن باکتری های موجود در معده که باعث ایجادعفونت در آن شده است، کمک می کند.

دیگر درمان های خانگی برای درمان التهاب معده شامل موارد زیر است:

• چای سبز و عسل
• زنجبیل
• عسل و دارچین
• عرقیات گیاهی
• دمنوش چغندر

آیا التهاب معده خطرناک است ؟

اگر التهاب مهده یا ورم معده به موقع درمان نشود ممکن است خطرات جدی تری را به همراه داشته باشد. بی‌اشتهایی، سوءهاضمه و مشکلات گوارشی، حالت تهوع شدید، خونریزی معده و زخم معده و به ندرت سرطان معده از جمله عوارض جدی عدم درمان التهاب معده است.

گاستریت هلیکوباکترپیلوری و گاستریت خودایمنی به دلیل ایجاد اختلال در جذب آهن از غذا، می تواند منجر به فقر آهن در بدن گردد.

سخن آخر

مشکلات معده امروزه یکی از مواردی است که افراد زیادی را در همه سنین درگیر می کند که بسیار آزاردهنده است. از این رو افراد به دنبال راه هایی برای خلاصی از آن می گردند. این مشکلات به دلایل گوناگونی ایجاد می شود و انواع مختلفی دارد. از این رو درمان های متفاوتی نیز برای آن صورت می گیرد. با تغییر سبک زندگی می توانید از ورم معده جلوگیری کنید یا عوارض آن را کاهش دهید.

سوالات متداول

التهاب معده به چه علت اتفاق می افتد؟

التهاب معده به دلایلی مانند عفونت باکتریایی، استفاده از الکل، بیماری های دیگر و… رخ می دهد.

درمان التهاب معده چیست؟

پس از شناخت علت التهاب معده پزشک داروی مخصوص می کند. همچنین با تغییر سبک زندگی و استفاده از درمان های خانگی می توان ورم معده را التهاب بخشید.